Không chỉ nổi tiếng với rượu Bàu Đá, nem Chợ Huyện, Tré rơm, chả cá Quy Nhơn,… Bình định còn được biết đến với các loại mắm làm say đắm lòng người. Chỉ cần một lần nếm thử một trong các loại mắm dưới đây cũng đủ làm cho người ta nhớ tha thiết cái hương vị miền biển đầy thú vị này.

1.Mắm mực

Có lẽ ít ai biết đến mắm mực bởi nó chỉ có ở Bình Định. Nó ít được bán rộng rãi vì nó có màu đen tuyền đặc biệt giống màu túi đen của túi mực làm nhiều người ái ngại. Tuy nhiên với người Bình Định thì đây là một trong những loại mắm khá ngon. Như cái tên gọi, mắm mực được làm từ những con mực nhỏ có kích thước khoảng 1 đến 2 ngón tay, ướp theo tỷ lệ 3 mực 1 muối cho vào can để sau hai tháng là dùng được. Có thể thay đổi tỷ lệ cho hợp với khẩu vị. Mắm mực có hương vị nồng nàn, chỉ cần mở hủ mắm ra đi từ xa đã nhận ra mùi của nó. Nó rất thích hợp ăn vào mùa đông, trời càng lạnh ăn càng ngon. Mắm mực ăn sống được, chỉ cần pha chút tỏi ớt, gừng và mặn vào ít chanh là đã có thể thưởng thức mắm ngon tuyệt này, dùng để chấm rau sống hay ăn với cơm nóng đều rất ngon. Ngoài ra mắm mực còn dùng kho với thịt heo ăn cũng “bá cháy bò chét” đấy.

2.Mắm cá cơm

Được làm từ những con cá cơm nhỏ thường là cá cơm sọc hoặc là cá cơm than, mắm cá cơm có vị ngon, ngọt rất đặc biệt. Muối mắm cá cơm cũng khá đơn giản. Cá cơm mua về loại bỏ những con cá ương, rửa sạch để ráo nước. Đem ướp muối theo tỷ lệ 5 cá 1 muối. Bỏ vào hủ ủ trong 3 tháng là có thể dùng được. Vào mùa cá, thường là đầu năm, người dân ven biển Bình Định hay có thói quen mua cá về muối mắm để giành ăn từ từ. Khách đến nhà thì họ lấy ra để thiết đãi. Mắm cá cơm pha với chanh, tỏi, ớt băm nhuyễn dùng chấm với rau ăn ngon tuyệt.

Mắm cá cơm có hương vị rất riêng và đặc trưng, mùi thơm đậm đà, mặn vừa phải và ngọt vị cá tan trên đầu lưỡi kích thích mọi giác quan của người ăn. Ngày đông lạnh làm biếng đi chợ, lấy mắm cá cơm ăn với rau luột cũng vô cùng tuyệt vời.

3.Mắm nhum

Nhum là một loài nhím biển, hình cầu, màu đen và có gai. Người ta dùng nhum làm ra một thứ mắm có màu đỏ thẫm ngon tuyệt diệu. Cách là mắm cũng khá ký công. Nhum bắt về chặt hết gai, rửa sạch rong biển sau đó chặt làm đôi. Dùng muỗi nạo hết thịt ra. Cho vào hủ thủy tinh lớn, ướp muối với tỷ lệ 1 chén nhum thì rắc đều 1 nắm muối lên trên. Cứ như hết nhum. Lưu ý không cho nhum đầy hủ vì khi muối nhum nở ra và sủi bọt. Nếu để đầy hủ sẽ làm nhum tràn ra ngoài. Muối xong thì đem hủ phơi ngoài nắng tầm nữa tháng là có thể dùng được. Mắm nhum mang hương vị của biển, vị mặn của muối, ngọt béo của thịt nhum hòa quyện tạo nên một thứ mắm ngon nồng nàng, đầy hấp dẫn, lôi cuốn lòng người khi nếm thử. Người ta pha gia vị dùng làm nước chấm cho món bánh tráng cuốn rau sống và thịt ba chỉ luộc. Ăn vào ngon nhứt đến tận răng.

Tuy Mắm nhum Mỹ An là một trong những đặc sản nổi tiếng của vùng đất Bình Định nhưng rất khó để tìm mua vì người dân miền biển làm chỉ để giành ăn và thiết đãi khách quý. Bởi để làm ra được hủ mắm nhum đòi hỏi kỳ công và tốn khá nhiều nguyên liêu.

4.Mắm ruột cá ngừ

Người ta biết cá ngừ dùng để kho, nấu ăn rất ngon. Nhưng ít ai biết đến thứ mắm làm từ ruột cá ngừ. Đây là một loại mắm của người Bình Định đặc biệt là người dân Tam Quan, huyện Hoài Nhơn. Vùng đất này được ưu ái có rất nhiều loại cá ngừ và mắm ruột cá cũng xuất phát từ đây.

Cách làm mắm cũng khá đơn giản. Ruột cá mua về loại bỏ bao tử, gan chỉ lấy mỗi phần ruột. Rửa sạch để ráo nước và ướp với muối với tỷ lệ 2 cá 1 muối. Mỗi lần muối phải muối khoảng một kg ruột cá. Cho vào hủ đậy kín để khoảng 3 tháng là mắm ăn được. Mắm ruột có màu đục xẫm, đặc sền sệt, mở nắp sẽ có mùi thơm ngào ngạt, pha tỏi ớt băm nhuyễn ăn với cà pháo ngon xé lưỡi. Mắm ruột có hương vị rất riêng mà không thể trộn lẫn vào đâu được. Vào mùa lạnh, ăn mắm ruột kho với thịt ba chỉ có nước là vét nồi.

Trên đây chỉ là một trong số các loại mắm tiêu biểu của người dân vùng đất biển Bình Định. Đến Bình Định bạn sẽ có cơ hội nếm thử nhiều loại mắm khác nhau mang đậm hương vị của biển.